Τι γίνεται στη Θράκη; Πομάκοι - Μουσουλμανική Μειονότητα στη Δυτική Θράκη

(Γαβριήλ Μιχαλάτος – Πολιτισμολόγος /Ιστορικός)

Μετά το αποτέλεσμα  των  Ευρωεκλογών δεν είναι λίγοι εκείνοι που αιφνιδιάστηκαν  με την πρωτιά για το μειονοτικό «Κόμμα Ισότητας Ειρήνης και Φιλίας»!. Οι συνεχόμενες πρωτιές του ΚΙΕΦ βρήκαν μουδιασμένους την εκλογική νύχτα τον κόσμο, τα media και τους πολιτικούς, οι οποίοι προσπάθησαν να μην αναφερθούν ιδιαίτερα στο θέμα . Τα αίματα άναψαν ακόμη περισσότερο με τις δηλώσεις της επικεφαλής του κόμματος Τσιγδέμ  Ασάφογλου , με καταγωγή από την Ξάνθη,  όπου σε συνέντευξη στο  Open δήλωσε πως  «Το ΚΙΕΦ είναι τουρκικό κόμμα, αλλά είναι ένα επίσημο κόμμα του ελληνικού κράτους που έχει ιδρυθεί από Τούρκους», προσθέτοντας πως και η ίδια νιώθει Τουρκάλα.

Τι συμβαίνει όμως πραγματικά;

Στο κείμενο που ακολουθεί προσπαθώ μέσα σε λίγες γραμμές να σκιαγραφήσω την πραγματική διάσταση του μειονοτικού προβλήματος και των επιδιώξεων της Τουρκίας στη Δυτική Θράκη το σχέδιο της οποίας βρίσκεται στο τελικό στάδιο υλοποίησής του………

 Στην Ελλάδα, το μειονοτικό ζήτημα τέθηκε κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και διευθετήθηκε με τη συνθήκη των Σεβρών(1920), με τη σύμβαση του Νεϊγύ(1919) μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας καθώς και με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Με τις συμβάσεις αυτές, και κυρίως με την τελευταία, αναγνωρίζεται ως θρησκευτική μειονότητα της Δ.Θράκης, αριθμός των Μουσουλμάνων που εξαιρέθηκε από την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών.

Στη μουσουλμανική μειονότητα της Δ.Θράκης διακρίνονται τρεις ομαδώσεις, που παρουσιάζουν ετερογένεια από πλευράς γλώσσας, εθνικότητας και γεωγραφικής κατανομής. Πρόκειται για τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους τουρκικής προέλευσης, για τους πομακόφωνους πομακικής προέλευσης και τέλος τους ρομανόφωνους ρομανικής προέλευσης (Αθίγγανοι).

Αυτά τα πολυεθνικά και πολυγλωσσικά χαρακτηριστικά καθιστούν την κοινότητα άκρως ενδιαφέρουσα από κοινωνιολογική και κοινωνιογλωσσολογική άποψη.

Άρα θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι δεν τείθετε θέμα Τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη αλλά θρησκευτικής.

Πομάκοι.

Στην οροσειρά της Ροδόπης τόσο από την Βουλγαρική πλευρά όσο και από την ελληνική, ζει από τους αρχαίους χρόνους  μια ιδιόμορφη και συνάμα  παρεξηγημένη φυλή, οι Πομάκοι. Οι Πομάκοι, κατοικούν στη Θράκη στον ορεινό όγκο της Ροδόπης εδώ και χιλιάδες χρόνια. Η οροσειρά Ροδόπη βρίσκεται στο μεγαλύτερο μέρος της μέσα στη Βουλγαρία και οι περισσότεροι Πομάκοι ζουν εκεί ενώ η πλειοψηφία τους στην Ελλάδα βρίσκεται στο νομό Ξάνθης. Οι Πομάκοι, που υπολογίζονται περίπου στις 38.000, αποτελούν το 34 % του

συνολικού πληθυσμού της Θρησκευτικής  μειονότητας (η υπόλοιπη απαρτίζεται από 56.000 Τουρκογενείς, που αποτελούν το 50% περίπου και από 18.000 Αθίγγανους, που αποτελούν το 16%)[1] .

  Εννέα  χιλιόμετρα προς τα βόρεια της πόλης της Ξάνθης αρχίζουν τα χωριά τους. Κυριότερα απ' αυτά είναι: Μύκη ,Πόμα, οι Θέρμες, τα Λελίβια, το Ωραίον, ο Κύκνος, ο Εχίνος. Ο συνολικός πληθυσμός των Πομάκων υπολογίζεται σύμφωνα με την απογραφή του 1991  γύρω στις 350.000 εκ των οποίων μόνο οι 38.000 κατοικούν στην Ελλάδα (23.000 στο νομό Ξάνθης, 11.000 στο νομό Ροδόπης, 2.000 στο νομό Έβρου). Οι υπόλοιποι βρίσκονται στη Βουλγαρία.

Προέλευση Ονόματος

 Είναι πολλοί αυτοί που  προσπάθησαν να ερμηνεύσουν ετυμολογικά τη λέξη «Πομάκοι». Σύμφωνα με την πλευρά των Βουλγάρων  η προέλευση της λέξης οφείλεται στο ρήμα pomagam που σημαίνει βοηθώ. Οι Βούλγαροι αποκαλούσαν τους Πομάκους «πομαγκάστ» δηλαδή βοηθούς, υποτελείς,  δούλους, χωρίς δική τους ατομική και συλλογική οντότητα. Κατά μία ελληνική εκδοχή, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ιππομάχος. Ήταν αυτοί που απάρτιζαν το φοβερό ιππικό του Μ. Αλεξάνδρου. Κατά μία άλλη ελληνική ερμηνεία, η λέξη προέρχεται από το ελληνικό Πομάξ (πότης) εξαιτίας της παλιάς συνήθειας των Θρακών να πίνουν πολύ. Οι ίδιοι όμως οι Πομάκοι τη θεωρούν προσβλητική και υβριστική ονομασία και θέλουν να αυτοαποκαλούνται «Αχριάν», δηλαδή «Αγριάνες», όνομα αρχαίας θρακικής φυλής, που κατοικούσε στα άγονα κι ορεινά μέρη του όρους Σκόμιο και στη Βορειοδυτική Ροδόπη και που λέγονταν κι αλλιώς «Αγρίες», «Αγραίοι» κι «Αγριείς». Φημίζονταν σαν επιδέξιοι ακοντιστές.

Ο εξισλαμισμός των Πομάκων

Από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα  οι πρόκριτοι των Πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Η όποια προσπάθεια  του Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ να τους μεταπείσει  προσέκρουσε στην απόφασή τους να απαλλαγούν από την τουρκική καταπίεση και να εκδικηθούν για την παλαιά βουλγαρική καταδυνάστευσή τους.

 Παρά τον εξισλαμισμό τους οι Πομάκοι διατήρησαν χριστιανικά έθιμα, μέχρι σήμερα, όπως το σταύρωμα του βρέφους στην κούνια του προτού κοιμηθεί. Το κύριο όνομα Ηλίας είναι διαδεδομένο μεταξύ των Πομάκων του Εχίνου και της Κοτύλης. Κατά τον Τσέχο ιστορικό και γλωσσολόγο του περασμένου αιώνα Λεοπόλδο Γκάιτλερ, ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πιο αγαπητός από μηχανής θεός για όλες τις δύσκολες στιγμές. Επαινείται το χρυσό βιβλίο (Ευαγγέλιο) και οι σταυροί. Όλα αυτά τα εξυμνούν οι μωαμεθανοί Πομάκοι. Επίσης, μέχρι την απελευθέρωσή τους από τα ελληνικά στρατεύματα, πολλοί ήσαν οι κρυπτοχριστιανοί.

Προέλευση

Οι Βούλγαροι, στηριζόμενοι βασικά στο γλωσσικό τους ιδίωμα, τους διεκδικούν σαν Βούλγαρους, ενώ οι Τούρκοι, στηριζόμενοι στο γεγονός ότι είναι μουσουλμάνοι, τους θεωρούν Τούρκους. Η συνεχής και επίμονη πλύση εγκεφάλου, που τους γίνεται άλλοτε από την Βουλγαρία και άλλοτε από την Τουρκία, συνοδευόμενη από την μόνιμη αδιαφορία της Ελλάδας έχει συντελέσει, ώστε αυτοί οι άνθρωποι να κινδυνεύουν να αποκοπούν από τις εθνικές τους ρίζες

Διεκδικήσεις

Οι Πομάκοι της Θράκης αποτελούν χαρακτηριστική  περίπτωση μιας πληθυσμιακής ομάδας που βρίσκεται ανάμεσα στις συμπληγάδες πέτρες του εθνισμού και της θρησκευτικής προπαγάνδας[2]. Αποτελούν το μήλον της έριδος μεταξύ Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Πληθυσμιακή βαρύτητα και γεωγραφική θέση του πομακικού πληθυσμού επηρέαζε ανέκαθεν τις εθνικές επιδιώξεις των κρατών της περιοχής.

Για την Οθωμανική αυτοκρατορία αλλά κυρίως, για τη σύγχρονη Τουρκία, οι Πομάκοι εξασφαλίζουν μια γεωγραφική συνέχεια, αφ' ενός μεταξύ αυτής και των μουσουλμάνων της Χερσονήσου του Αίμου και αφ' ετέρου μεταξύ των μουσουλμάνων της Ελλάδος και των ομοθρήσκων τους στη Βουλγαρία. Η σπουδαιότητα των Πομάκων στο πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων προκύπτει από το γεγονός ότι το τμήμα που κατοικεί στη Θράκη αυξάνει σημαντικά το μέγεθος της μουσουλμανικής μειονότητας.

Για τη Βουλγαρία και τα πανσλαβικά σχέδια, οι Πομάκοι αποτελούσαν το πληθυσμιακό ανάχωμα που έφραζε την πολυπόθητη έξοδο στις πεδιάδες της σημερινής ελληνικής Θράκης και από εκεί στο Αιγαίο. Το φυσικό εμπόδιο του όγκου της Ροδόπης γινόταν ανυπέρβλητο, καθώς και οι κάτοικοι της έτρεφαν εχθρικά αισθήματα προς τους Βουλγάρους. Έτσι, προσεταιρισμός της ομάδας αυτής, που μιλούσε μια σλαβική γλώσσα, αποτέλεσε στρατηγική προτεραιότητα του βουλγαρικού κράτους.

Είναι λοιπόν καταφανές ότι γεωστρατηγικοί λόγοι έχουν εγκλωβίσει του Πομάκους ανάμεσα σε συμπληγάδες κάτι το οποίο έχει αφήσει τα έντονα σημάδια του επάνω σ’ αυτούς τους αδικημένους συμπατριώτες μας.

Οι αυτονομιστικές ενέργειες των Πομάκων

Την άποψη αυτή , ότι δηλαδή οι Πομάκοι κατάγονται από την αρχαία ελληνική φυλή ενισχύουν και τα αποσχιστικά κινήματα των Πομάκων στο παρελθόν.

Η πρώτη προσπάθεια των Πομάκων για αυτονόμηση, έγινε το 1879. Τον προηγούμενο χρόνο, με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, οι περισσότεροι Πομάκοι εντάσσονταν στην τεράστια Βουλγαρική Ηγεμονία που ιδρυόταν. Λίγοι, παρέμειναν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Πομάκοι κινήθηκαν για αυτονόμηση της περιοχής τους, χωρίς αποτέλεσμα.

Ευτυχώς βέβαια, με τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου το βουλγαρικό κράτος – γίγας, έμεινε ουσιαστικά στα χαρτιά.

Το 1913,αν και ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τη Θράκη, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, η Δυτική Θράκη παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία. Οι Πομάκοι ζήτησαν την αυτονόμηση της περιοχής της Ροδόπης και τη μη ένταξή της στη Βουλγαρίας, όμως δεν τα κατάφεραν.

Το 1919, με τη Συνθήκη του Νεϊγύ, καθορίστηκαν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, όπως ισχύουν μέχρι σήμερα. Τότε έγινε δημοψήφισμα στον Εχίνο, για το αν οι Πομάκοι προτιμούν να ενταχθούν στην Ελλάδα ή τη Βουλγαρία. Το σύνολο σχεδόν των Πομάκων, ψήφισε την ένταξή τους στο ελληνικό κράτος. Και πάλι όμως το αίτημα τους δεν έγινε δεκτό.

Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στο Συνέδριο της Ειρήνης του Παρισιού (1946), παρουσιάστηκαν εκπρόσωποι των Πομάκων, οι Χαμβδή Χουσεΐν Φεχμή Μπέης και Χακή Σουλεϊμαν Βέης, που ζήτησαν την "απόσπασή" τους από τη Βουλγαρία και την ένταξή τους στην Ελλάδα. Η άφιξή τους ήταν κάπως καθυστερημένη, και η Ελλάδα δεν μπόρεσε να τους υποστηρίξει όπως έπρεπε. Έτσι δεν πέτυχαν τον σκοπό τους. Το ίδιο έτος, επισκέφτηκαν τις Η.Π.Α. και την έδρα του Ο.Η.Ε., ζητώντας να ενταχθούν στην Ελλάδα και οι Πομάκοι της Βουλγαρίας.

 Ο αμερικανικός τύπος, έγραφε τότε:

"Από την Ουάσινγκτον αναγγέλθηκε ότι αντιπρόσωποι μιας φυλής που ιστορείται από της προ του Μεγάλου Αλεξάνδρου εποχής, έφτασαν στην πρωτεύουσα για να επιδιώξουν την ελευθερία των Πομάκων, ενός λαού που κατοικεί στη Ροδόπη, ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία".

Ο διευθυντής ραδιοφωνικού σταθμού της Ουάσινγκτον, ανέφερε στη διάρκεια εκπομπής, τα εξής:

"Ένα ακόμα πρόβλημα μειονότητας παρουσιάστηκε σήμερα στο πρόσωπο των Πομάκων, οι οποίοι είναι αρχαία ελληνική φυλή, ιστορούμενη από της προ του Μεγάλου Αλεξάνδρου εποχής. Οι Πομάκοι είναι μουσουλμανικός λαός που κατοικεί στη Ροδόπη[3]…"

Εξάλλου, αιματολογική εξέταση σε 1.030 κατοίκους στα χωριά Εχίνος, Σάτραι, Ωραίον, Μελίβοια και Κοτύλη, δηλαδή το 1/20 του συνολικού πληθυσμού των Πομάκων, διαπιστώνει αιματολογική συγγένεια Πομάκων και Ελλήνων σε ποσοστό 50-70%. Αλλά και ξένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι εξισλαμισμένοι και εκσλαβισθέντες γλωσσικώς, απόγονοι ή τα τελευταία υπολείμματα των αρχαίων Θρακών και ότι έχουν φλέβα ελληνική.

Η Πομακική Γλώσσα

     

Η πομακική γλώσσα συνιστά το κυριότερο σημείο αναγνώρισης της πομακικής ταυτότητας και το συνδετικό κρίκο της ιδιαίτερης πολιτιστικής ιστορίας των Πομάκων, πολιτιστική συνοχή και συνέχεια των οποίων εξασφαλίζεται από την ιδιαίτερη γλώσσα και ιστορική καταγωγή τους.

Γραπτά μνημεία της γλώσσας των Πομάκων, όπως και της γλώσσας όλων των αρχαίων θρακικών φυλών δεν υπάρχουν. Είναι δηλαδή η γλώσσα ομιλούμενη, αλλά μη γραφόμενη. Η γλώσσα των Πομάκων, «πομαχτσκού» στο στόμα των Πομάκων, είναι ένα τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, δημιούργημα της συγχώνευσης γλωσσικών στοιχείων της σλαβικής, της τουρκικής και της ελληνικής γλώσσας .Όλοι γενικά οι Πομάκοι της ελληνικής ορεινής Ροδόπης μιλούν την πομακική γλώσσα, που αποτελείται  γλωσσικό ιδίωμα σλαβικό[4], συγγενικό με τη βουλγαρική γλώσσα (χωρίς οι Πομάκοι να αισθάνονται Βούλγαροι ή Σλάβοι), που διασώζει όμως πολλές ελληνικές λέξεις, ίσως και πολλές θρακικές κι έχει ανάμεσα κι ορισμένες τουρκικές λέξεις, πράγμα που συμβαίνει σε όλες τις γλώσσες των Βαλκανίων, που ζυμώθηκαν αναγκαστικά με την τουρκική γλώσσα, μέσα σε τόσους αιώνες τουρκικής κατάκτησης. Πάμπολλες είναι οι ελληνικές λέξεις – και μάλιστα οι αρχαιοπρεπείς, γεγονός που ενισχύει την άποψη για την αρχαία καταγωγή των Πομάκων και τη συγγένειά τους με τους Έλληνες.

Οι Πομάκοι λοιπόν, βρίσκονται σε μία μοναδική  κοινωνιογλωσσολογία κατάσταση. Ενώ από τη συνθήκη της Λωζάννης(1932, άρθρα 39,40 και 41)60 δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένη γλώσσα εκπαίδευσης για τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας η πομακική δεν διδάχτηκε ποτέ γιατί πρώτον  δεν έχει τυποποιηθεί (καταγραφεί) ακόμη επίσημα και δεύτερον  γιατί με τις ελληνικές αστοχίες , που αποτυπώνονται και επίσημα στα Μορφωτικά Πρωτόκολλα του 1951 και 1968, εισήχθη τουρκική γλώσσα στην εκπαίδευση της μουσουλμανικής μειονότητας, καταπατώντας μ' αυτόν τον τρόπο τα γλωσσικά δικαιώματα Πομάκων και Αθίγγανων.

Επίσης, παρά τα όσα προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης ,για διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των Πομάκων, αυτό δεν συμβαίνει. Στα πομακικά σχολεία, διδάσκεται η τουρκική γλώσσα.

Αξίζει να αναφερθεί ότι με  την υποστήριξη του Δ' Σώματος Στρατού, ο Πομάκος Ριτβάν Καρά – Χότζα, κυκλοφόρησε το 1995, το πρώτο Πομακο – Ελληνικό λεξικό. Από τότε, μέχρι σήμερα, το λεξικό αυτό έχει γνωρίσει πολλές αναθεωρημένες εκδόσεις, με πιο πρόσφατη αυτή του 2017 ως:

Βασικό Μορφολογικό) "Λεξικό της Πομακικής", με 50.000 λημματικές καταχωρήσεις.

Τα λάθη της Ελλάδας

Για τα παιχνίδια όσων επιδίωξαν και ακόμη επιδιώκουν τον «εκτουρκισμό» της μουσουλμανικής μειονότητας καθόλου αθώο δεν είναι το ελληνικό κράτος.

Η Τουρκία, που όπως προαναφέραμε για τους δικούς της λόγους  καταπατά από την πρώτη στιγμή τη Συνθήκη της Λωζάννης και επιδίωκει να δημιουργήσει εθνική τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη. Από το 1924 ήδη, άρχισε τις επίσημες διαμαρτυρίες προς την ΚτΕ για εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων σε μουσουλμανικές ιδιοκτησίες στη Δυτική Θράκη. Ο Ε. Βενιζέλος, το 1930 δέχτηκε την ίδρυση τουρκικού προξενείου στην Κομοτηνή, χωρίς ουσιαστικά κανένα αντάλλαγμα.  Την υποχρέωση ενίσχυσης της κεμαλικής πολιτικής φαίνεται πως είχε αναλάβει  ο Βενιζέλος με το «Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας» του 1930, όταν από το έδαφος της Δυτικής Θράκης εκδιώκονταν οι αντίθετοι με την πολιτική του Κεμάλ ηγέτες της μειονότητας και ταυτόχρονα στη Δυτική Θράκη έφθαναν βιβλία και δάσκαλοι από την Τουρκία.  Η πίεση που ασκούνταν στην περιοχή ήταν τέτοια που είχε ως  συνέπεια οι οπαδοί του Κεμάλ, που ήταν μια «ασήμαντη μειοψηφία» ,να πάρουν τα ηνία και να προωθούν την πολιτική του τουρκικού καθεστώτος σε θέματα Παιδείας, Δικαίου κλπ[5].

Η πολιτική που με σύνθημα «να χτυπηθεί το φέσι» στην ουσία χτυπούσε τις μουσουλμανικές παραδόσεις των πληθυσμών της περιοχής είχε ως αποτέλεσμα  τη «σταδιακή μεταμόρφωση των κοινοτήτων της Δυτικής Θράκης από μουσουλμανικές σε τουρκικές.

  Ο σκοτεινός και ανθελληνικός ρόλος του προξενείου μέχρι τις μέρες μας, είναι πανθομολογούμενος…

Το μεγαλύτερο, ίσως, λάθος της Ελλάδας στο θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας, έγινε το 1953 από την κυβέρνηση Παπάγου. Μετά από διάβημα του Τούρκου πρεσβευτή στην Αθήνα Τζεμίλ Χουσνί Ταράν, δόθηκε εντολή, να χρησιμοποιείται για τη μειονότητα ο όρος "τουρκική" αντί του "μουσουλμανική". Η κυβέρνηση Παπάγου, το 1954, ενώ Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονταν ήδη στο ΝΑΤΟ, έπρεπε να τονώσει το δόγμα του «από Βορράν κομμουνιστικού κινδύνου» και να δείξει, αντίθετα, ότι στην «ελευθέραν Δύσιν» οι σχέσεις μεταξύ των «συμμάχων» ήταν ...αγγελικές. Έτσι, στις 28/1/1954, ο γενικός διοικητής της Θράκης, Γ. Φεσόπουλος, εκδίδει την εξής αλησμόνητη απόφαση: «Κατόπιν διαταγής του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως (σ.σ.: Παπάγος), παρακαλούμεν όπως εφ' εξής εις πάσαν περίπτωσιν γίνεται χρήσις του όρος "Τούρκος - Τουρκικός" αντί του τοιούτου "Μουσουλμάνος – Μουσουλμανικός»... Κάπως έτσι ο εξ Ανατολών κίνδυνος εξαφανιζόταν και θέριευε η θεωρία του «από Βορράν κινδύνου».

Παράθεση εγγράφων

Μάλιστα, όπως φαίνεται στο δεύτερο από τα έγγραφα που παραθέτουμε, διατάσσεται άμεση αντικατάσταση πινακίδας σχολείου στο χωριό Άρατος! Ζητείται, επιγραφή "Μουσουλμανικόν Σχολείον να αντικατασταθεί αμέσως…

Προς τιμήν τους, οι Πομάκοι, αρνήθηκαν να εκτελέσουν αυτή τη διαταγή. Μόνο ένα (του Εχίνου), από τα 76 σχολεία του νομού Ξάνθης, άλλαξε την πινακίδα του.

Το 1955 δόθηκε εντολή στον επιθεωρητή μουσουλμανικών σχολείων να οργανώσει συνέδρια Πομάκων δασκάλων για την εισαγωγή του λατινικού αλφαβήτου, δηλαδή της τουρκικής γλώσσας αφού οι Νεότουρκοι έχουν υιοθετήσει το λατινικό αλφάβητο. Η εισαγωγή του λατινικού αλφάβητου και της τουρκικής γλώσσας στα σχολεία των Πομάκων ολοκληρώθηκε το 1973.

Το 1995, βάσει τουρκοελληνικής συμφωνίας διετάχθη από την ελληνική κυβέρνηση ο επιθεωρητής μουσουλμανικών σχολείων Δυτ. Θράκης και συγκάλεσε τοπικά συνέδρια Πομάκων δασκάλων με σκοπό να τους συστήσει όπως εγκαταλείψουν την αραβική (παλαιοτουρκική) γραφή και να χρησιμοποιούν τη λατινική. Επίσης, το Σεπτέμβριο 1973, επισκέφθηκε τη Δυτ. Θράκη ο τότε πρέσβης της Τουρκίας στην Ελλάδα , Γκιουρούν, με αποτέλεσμα την επιβολή της λατινικής γραφής στους μωαμεθανούς Πομάκους.

Μέχρι το 1996 δεν ήταν ελεύθερη η πρόσβαση για τα πομακοχώρια και για να πας από την πόλη της Ξάνθης στα Πομακοχώρια έπρεπε να περάσεις πρώτα από την περιβόητη «μπάρα» (φυλάκιο για έλεγχο χαρτιών και άδειας από την Αστυνομική Διεύθυνση Ξάνθης). Πραγματικά ανήκουστο  αλλά υπήρχε  συνοριακός έλεγχος μέσα στην Ελλάδα.

Τον Ιούλη του 1999, λίγες μόλις μέρες μετά τις Νατοϊκές σφαγές στο Κοσσυφοπέδιο που έγιναν στο όνομα της «προστασίας» των δικαιωμάτων μιας μειονότητας, γνωστοποιείται η επιστολή των τριών μουσουλμάνων βουλευτών, του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΝ, που από κοινού με 13 «μειονοτικές» και «μη κυβερνητικές» οργανώσεις ζητούσαν την αναγνώριση από το ελληνικό κράτος της ύπαρξης «τουρκικής» και «μακεδονικής» μειονότητας στην Ελλάδα. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου δηλώνει ότι δεν τον ενδιέφερε αν κάποιος θα αυτοπροσδιορίζεται στην ελληνική επικράτεια ως «Τούρκος» ή «Μακεδόνας»…

Είναι πια ξεκάθαρο , όσο και εάν κάποιοι δείχνουν να εθελοτυφλούν, ότι η μουσουλμανική μειονότητα αλλά και οι Πομάκοι  διαμορφώνουν σταδιακά  τουρκική συνείδηση. Πρόκειται θα τολμούσαμε να πούμε για ένα είδος  γενοκτονίας, γιατί τα δικά μας λάθη στέλνουν τους συμπατριώτες μας  Πομάκους κατευθείαν στο στόμα του νεοτουρκικού εθνικισμού καθώς ευρίσκοντο στο στόχαστρο της Τουρκικής προπαγάνδας.

Ο ρόλος του Τουρκικού Προξενείου

Για το ρόλο του τουρκικού προξενείου όλοι κάτι έχουν να πουν και να καταμαρτυρήσουν τόσο ως προς το ρόλο που παίζει όσο και ως προς τις μεθόδους που χρησιμοποιεί. Στη Θράκη οι πράκτορες της Τουρκίας έχουν εκμεταλλευτεί τις δικές μας παραλείψεις και έχουν επιβάλει ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

Έτσι λοιπόν  δημιουργούνται τα παρακάτω εύλογα ερώτημα ως προς την αναγκαιότητα ύπαρξης του εν λόγω προξενείου στην περιοχή:

-Υπάρχουν Τούρκοι υπήκοοι στη Θράκη;

-Υπάρχουν τόσες γραφειοκρατικές διαδικασίες - ιδίως μετά την κατάργηση της βίζας για την Τουρκία - που δικαιολογούν μια τέτοια πολυπρόσωπη και πολυέξοδη υπηρεσία στην Κομοτηνή;

-Υπάρχουν μειονοτικά δικαιώματα που, μέσα στη σύγχρονη Ελλάδα της ΕΕ, έχουν ανάγκη έναν τέτοιο «εγγυητή;

Επηδεί όλα τα παραπάνω μάλλον δεν έχουν ισχύ τότε μάλλον ο ρόλος ύπαρξης του πρέπει να στοχεύει:

Στη Συντήρηση ενός παρακρατικού μηχανισμού που οδηγεί τους μουσουλμάνους συμπολίτες μας σε γκετοποίηση;

- Τη δημιουργία / χειραγώγηση κάποιων μειονοτικών ηγεσιών για τον έλεγχο της μειονοτικής κοινωνίας;

- Τη  μεθόδευση ενεργειών που εκτουρκίζουν Πομάκους και Ρομά για να δημιουργήσουν μέσα από αυτήν την εθνοκάθαρση «τουρκική μειονότητα»;

-Γιατί το προξενείο και εν γένει η Τουρκία αφήνεται να δρα όπως δρα στην περιοχή; Ποιος έχει την ευθύνη που δεν μπαίνει τέλος σε αυτή την ιστορία;

Χαρακτηριστικό δείγμα της κατάστασης που επικρατεί σε μια ευαίσθητη περιοχή την οποία το κράτος έχει εγκαταλείψει και όπου δεν έχει σχεδιαστεί μια εθνική πολιτική είναι ότι, λ.χ., στον Νομό Ροδόπης, στις εκλο­γές του Σεπτεμβρίου του 2015 είχαν ψηφίσει 62.000 άτομα, εκ των οποίων το 51% ήταν χριστιανοί. Όμως, οι ψήφοι τους διεσπάρησαν σε πολλούς υποψηφίους και κόμματα, ενώ οι ψήφοι των μουσουλμάνων είχαν συγκεκριμένες επιλογές (έντονο παρασκήνιο από το Τουρκικό Προξενείο) και βγήκε πολιτικά ενισχυμένο το μουσουλμανικό στοιχείο, οι εκπρόσωποι του οποίου, βεβαίως, είτε παίρνουν εντολές από την Άγκυρα είτε, εν πάση περιπτώσει, δεν κωφεύουν στα κελεύσματά της.

 Αποτελεί  πάγια τακτική του προξενείου (και ως εκ τούτου και της τουρκικής κυβέρνησης) του  εκτουρκισμού τόσο της μουσουλμανικής μειονότητας, όσο και των άλλων δύο μειονοτήτων που ζουν στην περιοχή της Θράκης, των Πομάκων και των Ρομά.  Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου το προξενείο λειτούργησε ηθελημένα ως διαιτητής όλων των μειονοτήτων, αντικαθιστώντας το ρόλο των ελληνικών κρατικών αρχών.

Λέγεται ότι το Τουρκικό Προξενείο στην Κομοτηνή  επιχορηγείται από το τουρκικό Δημόσιο με ποσό ύψους από 20 ως 250 (!) εκατομμύρια ευρώ το χρόνο[6]. Επίσης ότι δίνει  επίδομα σε μουσουλμάνες οι οποίες φοράνε μαντίλα από 200 ευρώ σε 600 ευρώ.

Το ύποπτο παιχνίδι της Τουρκικής Τράπεζας ΖΙΡΑΤ στη Θράκη

Το 2008 η τουρκική Τράπεζα Ziraat, επανήλθε στην ελληνική αγορά, μετά από έναν αιώνα απουσίας, και κατάφερε να απλώσει τα δίκτυα της σε ολόκληρη τη Θράκη και επεκτείνεται διαρκώς. Τι κρύβεται πίσω από την τράπεζα που για σειρά ετών, και μάλιστα κατά τη διάρκεια της δυσκολότερης περιόδου για την Ελλάδα, μοίραζε και μοιράζει ακόμη δάνεια με προνομιακούς όρους;

Ουσιαστικά πρόκειται για την Αγροτική τράπεζα της Τουρκίας. Οι  ρίζες φτάνουν έως το 1863, κατέχει το πιο διαδεδομένο τραπεζικό δίκτυο εξυπηρέτησης της Τουρκίας. Παράλληλα με την ύπαρξη άνω των 1.700 καταστημάτων στην Τουρκία, δραστηριοποιείται σε 18 χώρες του εξωτερικού με πάνω από 80 καταστήματα. Δραστηριοποιείται στην Ελλάδα με τα καταστήματα που διατηρεί στην Αθήνα, την Κομοτηνή και την Ξάνθη ενώ μέχρι τον Ιανουάριο του 2018 διατηρούσε υποκατάστημα και στην Ρόδο[7]. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στα εγκαίνια του Υποκαταστήματος της Τράπεζας στην Κομοτηνή παραβρέθηκε ο αντιπρόεδρος της τότε Τουρκικής Κυβέρνησης Ναζίμ Εκρέν.

H Ziraat bank βρέθηκε στο στόχαστρο και των ελληνικών τραπεζών που έχουν υποκαταστήματα στη Θράκη, επειδή μειώνει πολύ τα επιτόκια δανεισμού, κάτι που δεν μπορούν να κάνουν οι δικές μας τράπεζες. Ο διευθύνων σύμβουλος της Ziraat bank Can Akin Caglar είχε αντιδράσει λέγοντας ότι δεν υπάρχει κανένα σημείο της δραστηριότητάς της, που να έρχεται σε αντίθεση προς την ελληνική νομοθεσία.

Ο εκπρόσωπος του κινήματος «Υπέρβαση Θράκης», πολιτευτής Έβρου και Οικονομολόγος Παναγιώτης Λελιάτσος, καταθέτει σχετική ερώτηση προς τους υπουργούς Εξωτερικών, Οικονομικών και Οικονομίας & Ανάπτυξης, στην οποία αναφέρει:

«Οι κατασχέσεις ακινήτων σε Ξάνθη και Κομοτηνή από την τουρκική τράπεζα Ziraat είναι η μία όψη του νομίσματος της οικονομικής εισβολής που επιχειρεί η Άγκυρα στη Θράκη λόγω της κρίσης. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλονται, το μαύρο χρήμα του τουρκικού προξενείου της Κομοτηνής ρέει άφθονο με στόχο όχι μόνο τον εκτουρκισμό της μειονότητας, αλλά και την αγορά γης στην ευαίσθητη περιοχή. Κοινό μυστικό αποτελεί στη Θράκη το γεγονός ότι το ισοζύγιο στην αγορά γης, εξαιτίας της συνεχούς οικονομικής κρίσης, τείνει να αντιστραφεί σε βάρος του χριστιανικού στοιχείου, που ζητάει δάνεια από την τουρκική Ziraat, μια και οι κάνουλες των ελληνικών τραπεζών είναι κλειστές. Έως σήμερα η τράπεζα έχει παραχωρήσει δάνεια σε δεκάδες χριστιανούς της περιοχής που απευθύνθηκαν σε αυτήν λόγω του οικονομικού αδιεξόδου στο οποίο έχουν περιέλθει. Αξίζει να σημειωθεί πως τα υποκαταστήματα της Ziraat σε Ξάνθη και Κομοτηνή δίνουν σχετικά εύκολα δάνεια σε όσους μουσουλμάνους θέλουν να αγοράσουν ακίνητα από χριστιανούς, υποθηκεύοντας ασφαλώς τους τίτλους ιδιοκτησίας υπέρ του τουρκικού δημοσίου.»

Και ο  κ.Νικολόπουλος πρόεδρος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος είχε φέρει στη Βουλή το θέμα της τουρκικής τράπεζας ΖΙΡΑΤ Μπάνκ, ενώ σχετικές δηλώσεις είχε κάνει  στον σταθμό MAXIMUM της Θράκης, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για την παθητική στάση εφοριακών στελεχών, μπροστά στον περίεργο πλουτισμό …άφραγκων μουσουλμάνων, οι οποίοι αγοράζουν όσο-όσο ακίνητα από Έλληνες[8].

Η διεθνής στάση

Ποικίλες και άκρως ανησυχητικές είναι βέβαια και οι διεθνής τοποθετήσεις σχετικά με το εν λόγω θέμα:

Το Νοέμβρη του 2006, οι ΗΠΑ, διά του επιτετραμμένου της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, Τόμας Κάντριμαν, τάσσονταν ευθέως υπέρ της αναγόρευσης της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης σε «τουρκική μειονότητα». Με τις ίδιες εκείνες δηλώσεις (στην «Ελευθεροτυπία»), το στέλεχος της αμερικανικής πρεσβείας ζητούσε να τεθεί η συνθήκη της Λωζάννης στο «μουσείο»…

Το Νοέμβρη του 1996 στην έκθεση με τίτλο «Ημιτελής Ειρήνη» (!), που συντάχτηκε από τη «Διεθνή Επιτροπή για τα Βαλκάνια» - που με τη σειρά της δημιουργήθηκε από το αμερικανικό ίδρυμα «Κάρνεγκι» και το Ινστιτούτο «Ασπεν» - η Ελλάδα κατηγορείται ότι δεν αναγνωρίζει μακεδονική μειονότητα και αρνείται το δικαίωμα των μουσουλμάνων να αναπροσδιορίζονται ως Τούρκοι. Μια «λεπτομέρεια»: Η παρουσίαση της έκθεσης έγινε στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με προεδρεύοντα τον επίτροπο Βαν ντε Μπρουκ...

Στις 8/11/2006 το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δηλώνει: «Υπάρχουν εθνικής καταγωγής Μακεδόνες και Αλβανοί που ζουν στην Ελλάδα. Οι ΗΠΑ έχουν μια διαφορετική ερμηνεία του όρου μειονότητα από αυτήν που έχει η Ελλάδα. Σεβόμεθα τη Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία αποτελεί τη νομική βάση για την ελληνική ερμηνεία, αλλά αυτός δεν είναι ο τρόπος της αμερικανικής ερμηνείας. Νομίζουμε ότι θα είναι σωστό γι' αυτές τις μειονότητες να έχουν το δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό, που δεν τους επιτρέπεται στην Ελλάδα...».

Στις 17/4/2008 πραγματοποιείται στο χώρο του Ευρωκοινοβουλίου, με τη στήριξη των «Πράσινων και της «Ομοσπονδιακής Ένωσης των Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων» εκδήλωση με θέμα «Μειονότητες στην Ελλάδα: Τούρκοι Δυτικής Θράκης και Μακεδόνες»…

Στις 27/3/2008, ήταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), , όταν οι ελληνικές αρχές απαγόρευσαν τη λειτουργία ενώσεων συλλόγων και οποιουδήποτε οργανισμού έφερε το επίθετο «τουρκικός/ή» στον τίτλο του, που εξέδωσε την απόφαση ότι ακόμα κι αν κάποιοι έχουν βαλθεί «να προπαγανδίσουν την ύπαρξη εθνοτικής μειονότητας στην Ελλάδα, αυτό δε συνιστά απειλή για τη δημοκρατική κοινωνία»... Μόνο που η απόφαση αυτή άνοιγε δυο κερκόπορτες: Μια για την καταστρατήγηση της Συνθήκης της Λωζάννης και μια για την υποδαύλιση από παγκόσμιους και περιφερειακούς ιμπεριαλιστές εθνικιστικών αντιθέσεων.

Στα προηγούμενα ας προσθέσουμε κάτι ακόμα: Την απάντηση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο, ότι η ΕΕ «δεν έχει κάποια γενική αρμοδιότητα σε θέματα μειονοτήτων[9]»…

---

[1] Βακαλιός Θανάσης, «Το πρόβλημα της διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης στη Δ.Θράκη,

Έρευνα», Gutenberg, Αθήνα 1997, σελ.24

[2] Βαρβούνης ΛΛ.Γ, «Συμβολή στη λαογραφική μελέτη των Πομάκων και του

παραδοσιακού πολιτισμού της Θράκης», Κομοτηνή 1995, σελ.11-13.

[3] Από το άρθρο του Α. Δασκαλάκη στο ΕΘΝΟΣ, 17/12/1947)

[4] Θεοχαρίδης Π, «Πομακοελληνικό Λεξικό-Πομαχτσκού-Ουρουμτσκού Λεκσικό»,

Εκδόσεις Αίγειρος, Θεσσαλονίκη 1996, σελ.10

[5] Αλ.Αλεξανδρής, «Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις 1923 – 1987», εκδόσεις «Γνώση»)

[6] Greek American News Agency, https://www.greekamericannewsagency.com/2017/03/11/zirat-thraki/, ανάκτηση 6/11/2018

[7] Επίσημη Ιστοσελίδα της Τράπεζας , http://ziraatbank.com.gr/about-us/duyuru-gr, ανάκτηση 6/11/2018

[8] Greek American News Agency, https://www.greekamericannewsagency.com/2017/03/11/zirat-thraki/, ανάκτηση 6/11/2018

[9] Άρθρο , Θράκη: Παιδιά, κομμένη η «πλάκα»!, http://www.enikos.gr/mpogiopoulos/230224/thraki-paidia-kommeni-i-plaka, ανάκτηση 6/11/2018